Mikrop tehdidini ikiye ayırabiliriz: İlki başkalarından gelen tehdidin yüksek olmasıdır. Bu durumda hem biz risk altındayızdır; hem de biz başkalarını risk altında bırakırız. İkincisi ise, başkalarından gelen tehdit düşük bile olsa, bizim veya baktığımız kişi için tehdidin büyük olmasıdır.

İlki yani başkalarından gelen tehdidin yüksek olması, kötü mikroplarla temas olasılığının fazlalığı demektir. Elle bulaşabilecek hastalığı olan biriyle tokalaşma, o kişinin vücut salgılarıyla (dışkı, idrar, kan, ter, salya, balgam…) veya kullandığı araç-gereçle (çarşaf, örtü, telefon, kap-kacak, kapı kolu, musluk…) temas, açık yaraya değme (pansuman…), taharetlenme, tuvaleti kullanma, bebek yada bakıma muhtaç birinin altını değiştirme, bozuk gıda veya çöplerle temas, pişmemiş gıdalar (özellikle et ve yumurta) ile temas, hayvanlarla temas başlıca yüksek riskli hallerdir. Ortak kullanım alanlarında fazlaca zaman geçirip başkalarıyla veya ortak alanlarındaki araç-gereçle temas etmek de riskli sayılır.

 

İkincisi yani başkalarından gelen tehdit düşük bile olsa, bizim veya baktığımız kişi için tehdidin büyük olmasına, bir şeyler yemeyi, yemek hazırlamayı ve -özellikle sağlık çalışanları için- hastayla teması veya bir girişime başlamayı örnek olarak verebiliriz. Bu hallerde az sayıda mikrop bile daha büyük zarar verebilir.

Bu iki yüksek riskli halde mutlaka elleri özenle temizlemek gerekir. Bu haller dışında da belli aralıklarla bu temizliği yapmak riskimizi azaltır.

Özel durumları bir yana bırakarak, günlük pratikte kullanabileceğimiz iki alternatif var. Bunlar su ve sabun ile alkol bazlı jeldir.

Su ve sabun, en çok kullandığımız temizlik aracıdır. Usulüne uygun yapıldığında gayet etkilidir. Sabun mikropları öldürmeyip, yüzey gerimi ile, mikropların akıp gitmesini sağladığı için, ortak kullanılan ve kullanıldıktan sonra sudan geçirilmeyen kalıp sabunların mikrop taşıyabileceğini; özellikle süzgeçli olmayan sabun kaplarının birer mikrop yuvasına dönüşebileceğini unutmamak gerekir. Böylesi riskler nedeniyle, özellikle ortak kullanım alanlarında kalıp yerine sıvı sabunların kullanılması uygun olur.

 

Alkol bazlı jellerin de hayli etkili olduğunu ve son yıllarda uygun konsantrasyonlarla etkinliklerinin artırıldığını söyleyebiliriz. Alkol bazlı jelin bazı avantajları vardır. Suya ve/veya sabuna erişimin kolay olmadığı hallerde uygulanabilir. Ellerin sık sık temizlenmesi gereken durumlarda, su ve sabuna göre, daha kısa sürede temizlenebilme fırsatı verir.